Sportgeneeskunde
Sportgeneeskunde
Sinds 2014 is ‘sportgeneeskunde’ officieel erkend als medisch specialisme met een verwijsfunctie (poort specialistische status). Sindsdien is de titel ‘sportarts’ wettelijk beschermd krachtens de Wet BIG. Minister Schippers (VWS) verwoordde het in 2014 als volgt:
‘Sportartsen onderscheiden zich van anderen door hun grote expertise en specifieke kennis van het effect van sporten en bewegen op de gezondheid. De erkenning is daarom ook van grote toegevoegde waarde voor de kwaliteit van zorg voor chronisch zieken en iedereen die sport of beweegt.’
Sporten en bewegen, advies van de sportarts
De sportgeneeskunde speelt een belangrijke rol bij het verkleinen van gezondheidsrisico’s en het bevorderen van een gezonde leefstijl. De sportarts is er niet alleen voor (top)sporters: ook minder validen en mensen met chronische ziekten zoals artrose, diabetes, kanker, hart- en vaatziekten en astma kunnen bij een sportarts terecht. Bijvoorbeeld wanneer zij hun conditie willen opbouwen of klachten hebben rondom beweging. Dat geldt ook voor COVID-nazorg. Iedere sporter, van beginnend en amateur tot aan chronisch ziek en geblesseerd, verdient sportmedische zorg op topniveau.
Sportartsen adviseren op het gebied van preventie en kunnen nadelige gevolgen vroegtijdig onderkennen. Daarmee zijn die gevolgen minder groot en minder ernstig en dat werkt kostenbesparend in de zorg. Je kunt terecht bij de sportarts voor:
- sportmedisch advies,
- blessure- en/of herhalingsconsulten,
- sportmedisch onderzoek
- sportkeuringen
Sportartsen werken zowel diagnostisch, preventief als curatief:
Diagnostisch: iemand met vermoeidheidsklachten krijgt een inspanningstest om te onderzoeken of de oorzaak pulmonaal, cardiaal, of een verminderde spierfunctie is.
Preventief: iemand komt in voorbereiding op een marathon voor een sportmedisch onderzoek (sportkeuring) en krijgt advies t.a.v. een verantwoorde sportbeoefening.
Curatief: iemand heeft COVID doorgemaakt en krijgt o.b.v. een inspanningstest een advies voor herstel van fysieke fitheid.
Beweegzorg
De sportarts is medisch specialist beweegzorg. Daarmee werkt de sportarts aan de-medicalisering en daarmee aan kostenbesparing in de zorg. Een sportarts is een netwerkspecialist gericht op samenwerking met:
- huisartsen
- eerstelijns paramedici (zoals fysiotherapeut, diëtist)
- andere medisch specialisten (zoals orthopeed, cardioloog)
Als medisch specialist beweegzorg is de sportarts gericht op doelmatige en zinnige zorg door de juiste zorgverlener. De mono- en multidisciplinaire toepassing van de kennis van de sportarts is een verrijking voor de beweegzorgketen en geldt als medisch specialistische aanvulling op de expertise van andere zorgprofessionals, zoals de huisarts, fysiotherapeut, orthopedisch chirurg, cardioloog, longarts, reumatoloog en de revalidatiearts.
Unique Selling Points van de Sportgeneeskunde
De Sportarts…
- adviseert en begeleidt rondom beweging en gezondheid en zorgt dat de Nederlander gaat bewegen op basis van wat mogelijk is (belasting en belastbaarheid)
- ontwikkelt en biedt op verschillende niveaus beweegprogramma’s voor herstel van fysieke fitheid aan
- is medisch specialist beweegzorg en bekwaam in diagnostiek en behandeling bij verminderde inspanningstolerantie
- helpt vanuit haar medisch specialistische expertise mensen met complexe aandoeningen weer in beweging, gericht op verbetering van fysieke fitheid
- kan dure verwijzingen naar een orgaanspecialist voorkomen
- heeft tijd voor de patiënt en kijkt als generalist naar de mens in zijn geheel
De sportarts is een van de weinige specialisten die kennis heeft van meerdere orgaansystemen, inspanningsfysiologie en het bewegingsapparaat. Hierdoor is de sportarts in staat een totaalbeeld van zijn patiënt te vormen en deze op maat te adviseren over blessures, bewegen, maar ook over gezonde voeding en leefstijl.
Houding- en bewegingsapparaat
De kracht van de sportarts ligt in het feit dat deze een analyse kan maken van de klacht, waarbij rekening wordt gehouden met de veelal multifactoriële ontstaanswijze van klachten en verstoring in de bewegingsketen (ketenproblematiek). Dit impliceert dat het therapeutisch handelen op meerdere niveaus gericht kan zijn bij een gegeven klacht en/of aandoening. In de analyse en de behandeling van het probleem worden naast materiaal- en omgevingsfactoren ook fysiologische, biodynamische, psychische, sociale en cognitieve factoren meegenomen.
Fysieke Fitheid
De sportarts heeft als medisch specialist beweegzorg verstand van fysieke fitheid:
Fysieke fitheid is een onafhankelijke risicovoorspeller voor ziekte en sterfte.
Door (gericht) te bewegen worden mensen fitter en gezonder. Dit voorkomt ziekte, creëert sneller herstel bij ziekte, operatie of IC-opname (better in/better out). Een goede fysieke fitheid vermindert het aantal benodigde operaties (denk aan: hart-/vaat-, buik-, oncologische- en orthopedische chirurgische ingrepen).
Fysieke fitheid is trainbaar en naast de behandeling van ziekte is er dus een belangrijke rol weggelegd voor primaire en secundaire preventie van leefstijl gerelateerde veelal chronische aandoeningen. Fit bij kanker is een goed voorbeeld waarbij medisch specialistische beweegzorg een belangrijk aspect is.
Exercise is Medicine
Met ‘Exercise is Medicine’ (EIM) ofwel ‘Bewegen als medicijn’ zijn er veel kansen ter bevordering van een gezonde leefstijl om zo een gezonde omgeving te bevorderen. Het aantal mensen dat lijdt aan een chronische aandoening stijgt. In 2018 telde Nederland 9,9 miljoen mensen met één of meer chronische aandoeningen. Dit komt overeen met 58 procent van de Nederlandse bevolking. Ruim de helft van deze mensen had meer dan één chronische aandoening.
Een van de grootste risicofactoren voor het krijgen van een chronische aandoening is een lage fysieke fitheid (ofwel conditie). Inactiviteit is een pandemie (Lancet 2014 en 2018) en we weten dat bewegen de meest effectieve behandeling is die leidt tot verbetering van fysieke fitheid. Sportartsen hebben expertise op het gebied van inspanningsdiagnostiek. Als medisch specialist beweegzorg kunnen zij adviseren rondom gepersonaliseerde beweeginterventies bij complex fysieke vraagstukken.
Er is overtuigend wetenschappelijk bewijs dat fysieke training bijdraagt aan de preventie en behandeling van chronische aandoeningen. Bewegen is de enige effectieve behandeling die leidt tot verbetering van fysieke fitheid. Dit wordt ook wel duuruithoudingsvermogen genoemd en wordt uitgedrukt in zuurstofopnamecapaciteit (VO2).
Zorg voor de patiënt
De sportarts gaat uit van de unieke patiënt, die wordt ondersteund door zorgprofessionals die samenwerken in zorgnetwerken. Het principe van de Juiste Zorg op de Juiste Plek wordt volop toegepast, waarbij de behoefte van de patiënt en de intrinsieke motivatie van de zorgprofessionals leidend zijn. Hierbij wordt niet slechts naar één aandoening gekeken, maar naar de mens achter de patiënt én worden ook risicofactoren en leefstijlfactoren meegenomen in de behandeling.
De sportarts is medisch specialist in beweegzorg en onderscheidt zich daarmee van de fysiotherapeut als eerstelijns deskundige van beweegzorg en andere medisch specialisten die veelal primair orgaangericht (long, hart enz.) te werk gaan en/of een meer chirurgische insteek hebben (orthopedie, oncologie).
Klachten
Goede zorg is belangrijk. Soms kan het voorkomen dat mensen niet altijd tevreden zijn over de zorg en een klacht hebben. Mensen willen zich gehoord voelen. En zij willen dat anderen in de toekomst niet hetzelfde overkomt.
Wettelijk is vastgelegd wat goede zorg precies inhoudt. En wat er moet gebeuren als mensen een klacht hebben over de zorg. Dit staat in de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz). Het doel van de wet is gericht op openheid over klachten en ongewenste gebeurtenissen en ervan leren. Om zo gezamenlijk de zorg te verbeteren.
De Sportgeneeskunde heeft een uitgebreide klachtenregeling:
Ik ben client en wil informatie over klachtmelding.
Ik ben zorgverlener en wil informatie over klachtmelding en/of over de VSG-klachtenservice.
Erkenning
Sportgeneeskunde is een erkend geneeskundig specialisme. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft ingestemd met het besluit daartoe van het College Geneeskundige Specialismen (CGS) van de artsenfederatie KNMG, dat op 1 juli 2014 in werking is getreden. Sportarts is sindsdien een wettelijke erkende specialistentitel.